|
|
83324 actieve gebruikers Inloggen bestaande gebruiker Aanmelden nieuwe gebruiker Naar mobiele versie |
|||
Deze pagina besteedt aandacht aan samengestelde woorden. Dat zijn woorden die uit twee of drie woorden bestaan. Deze woorden moet je in het Nederlands gewoon aan elkaar vast schrijven of in dit verband misschien een mooier woord: aaneenschrijven.
Als je onterecht een spatie invoegt, krijgt het woord soms zelfs een andere betekenis. Een paar voorbeelden:
Een lange afstandloper (met spatie) is een hardloper met opvallende lengte. Rode wijnglazen (met spatie) zijn rood van kleur en wellicht gemaakt voor witte wijn. Als je een spatie tussen de woorddelen schrijft, ben je ook geneigd om de woorden ieder met een eigen klemtoon uit te spreken, terwijl in de samenstelling meestal maar één echte klemtoon te bespeuren is:
Zo schrijven we ook aan elkaar: derdewereldland, langetermijnplanning, maximumsnelheid, tewaterlaatplaats.
Als je vindt dat een streepje de leesbaarheid bevordert, dan mag dat. Bijvoorbeeld bospaddenstoelen-soep, boeren-metworst, langetermijn-planning. Maar gebruik geen spaties.
Een actrice in een stomme film is een stommefilmactrice.
Onderstaande tekst is dus fout en staat zelfs erg onvriendelijk (Nu.nl):
En hieronder bedoelt de NTR waarschijnlijk een ongewerveldenbioloog en niet een bioloog die ongewerveld is:
Op de website van Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) staan veel voorbeelden van woorden die ten onrechte met spaties in stukjes gehakt zijn. Soms levert het vermakelijke spraakverwarring op: zwarte pieten pakken, weg om legging, bestel service, oma fiets.
Als een van de twee delen van de samenstelling een naam van twee woorden is, blijft de spatie gehandhaafd:
Als een van de twee delen van de samenstelling een koppelteken bevat, blijft dat koppelteken staan:
Koppelteken mag soms
Om de leesbaarheid van een woord te vergroten, is in sommige gevallen een koppelteken toegestaan, maar een spatie is fout. Bijvoorbeeld (dit mag dus allebei):
Als er geen duidelijke reden is om zo'n koppelteken toe te voegen, schrijf je samengestelde woorden dus aan elkaar, zoals het Groene Boekje aangeeft. In de testvragen volgen we die regel.
Zie ook Onze Taal.
Klinkerbotsing: koppelteken verplicht
In bepaalde gevallen is het verplicht om een koppelteken te gebruiken, bijvoorbeeld bij zogeheten klinkerbotsing. Als het eerste deel van de samenstelling eindigt op een klinker en het tweede deel begint met een klinker, zou je het woord verkeerd kunnen uitspreken omdat je die klinkers samentrekt. Bijvoorbeeld:
Klinkerbotsing in werkwoordsvormen: (meestal) een trema.
Er bestaat ook klinkerbotsing in werkwoordsvormen die met ge beginnen. Dan wordt geen koppelteken gebruikt, omdat dit ge niet ook als zelfstandig woord gebruikt wordt. Als na ge een e, i of u komt, krijgt die klinker een trema:
Een voltooid deelwoord heeft wél een koppelteken achter ge, als het werkwoord is afgeleid van een afkorting:
Meer over streepjes bij klinkerbotsing op de pagina 'na-apen, geïnd'.
Samenstelling met afkorting
Nog een paar voorbeelden van een verplicht koppelteken bij samenstellingen tussen een afkorting (die als losse letters wordt uitgesproken) en een ander woord:
Afkortingen die als een woord worden uitgesproken (initiaalwoorden) gedragen zich in samenstellingen als een gewoon woord: er is geen koppelteken of apostrof nodig, tenzij er sprake is van klinkerbotsing.
Samenstelling met merknaam: aaneen, eventueel met koppelteken
Ook als een deel van de samenstelling een merknaam is, schrijf je alles aaneen. Je mag wel een koppelteken gebruiken als dat de leesbaarheid bevordert. Bijvoorbeeld:
Als de merknaam zelf een spatie bevat, blijft die spatie gehandhaafd:
Engels + Nederlands: geen spaties, eventueel een koppelteken
Als een deel van de samenstelling uit het Engels komt, worden alle spaties weggelaten. Eventueel wordt een koppelteken toegestaan, maar spaties zijn fout.
Als het Engelse deel al een koppelteken heeft, blijft dat gehandhaafd.
Ook als alle delen van het woord uit het Engels komen, geldt de regel: alles aan elkaar en eventueel een koppelteken om de leesbaarheid te vergroten:
Vreemde taal + Nederlands: koppelteken in vreemde taal
Als een deel van de samenstelling uit een andere taal komt (behalve Engels) én als dat anderstalige deel bestaat uit meerdere woorden, wordt de spatie tussen die buitenlandse woorden vervangen door een koppelteken. Bijvoorbeeld:
* In bovenstaande voorbeelden mág je een koppelteken schrijven tussen het anderstalige deel en het Nederlandse deel van de samenstelling. Je ziet die schrijfwijze tussen haakjes achter de voorbeelden. Dit is dan niet de officiële spelling.
© 2010 - Beter Spellen is een initiatief van |