Boekje 2

Wat is het verschil tussen 'dan' en 'als'?

Als je twee dingen A en B vergelijkt en je wilt het verschil beschrijven, gebruik je vaak de vergrotende trap of bijvoorbeeld 'anders' om het verschil te beschrijven. A is groter (mooier, kleiner, witter, harder, enthousiaster, beter, anders) dan B:

• Kees zingt mooier dan Wim.
• Kees is nog groter dan een reus.
• Kees is vijf keer sterker dan zijn zoon.
• Kees staat op een andere hoogte dan Jan. 
• Kees doet niets anders dan slapen.

Als je twee dingen A en B vergelijkt en je wilt gelijkheid beschrijven, gebruik je vaak 'even', 'zelfde' of 'zo'. A is even groot (mooi, klein, wit, hard, enthousiast, goed) als B:

• Kees zingt even mooi als Wim.
• Kees is zo groot als een reus.
• Kees is vijf keer zo sterk als zijn zoon*.
• Kees staat op dezelfde hoogte als Jan.

* Bij 'vijf keer zo sterk' hoort als. Let niet op 'vijf keer', maar op 'zo sterk'.

Volgens sommige taalkundigen mag je in informele (spreek)taal tegenwoordig ook 'groter als' zeggen, maar in geschreven teksten, ook bij Beter Spellen, is het toch echt 'groter dan'. Bij de testvragen van Beter Spellen houden we ons aan 'groter dan', dus de regels die hierboven beschreven zijn.

Kan er dan nooit 'als' achter een vergrotende trap staan? Jawel, maar dan heeft 'als' een andere functie. Een automatische taalcontrole zal moeite hebben om dit te begrijpen: 

• De auto rijdt harder als hij wind mee heeft.
• Ik versta jou beter als ik je aankijk.
• Hij arriveert vaker als eerste aan de eindstreep. 

De volgende zin heeft met als een heel andere betekenis dan met dan:

• Programmeren is makkelijker dan je denkt.
  (Je verwacht misschien dat het moeilijk is, maar het valt best mee.)
• Programmeren is makkelijker als je denkt.
  (Als je nadenkt, is het makkelijker.)