Boekje 3

Verkleinwoorden

Meestal geldt: voeg je of tje toe aan het woord. Als de uitspraak dan niet verandert, hoef je niets extra's toe te voegen.

Woorden waarvan de laatste klank lijkt op een k, f, g, p of t krijgen je erachter:

• k-klank:
  truc - trucje, cake - cakeje, pak - pakje
• f-klank:
  gleuf - gleufje, stof - stofje
• g-klank:
  dag - dagje, lach - lachje
• p-klank:
  kop - kopje, drab - drabje
• t-klank, ook als dit een d is:
  boot - bootje, website - websiteje,
  dikkerd - dikkerdje, lieverd - lieverdje

Veel andere eindklanken krijgen tje erachter:

• banaantje
• blijvertje
• duwtje
• etalagetje
• kantoortje
• knietje
• pratertje
• treetje
• tweetje
• koffertje
• voetballertje
• veulentje
• wieltje

Er zijn een paar uitzonderingen. Die worden hieronder beschreven.

• jongen - jongetje (de n verdwijnt)

Woorden die eindigen op ing krijgen de eindletters inkje of ingetje:

• splitsing - splitsinkje
• koning - koninkje
• ding - dingetje
• vereniging - verenigingetje

Woorden die eindigen op een m of m-klank krijgen meestal pje erbij:

• museum - museumpje
• raam - raampje
• riem - riempje
• rijm - rijmpje
• schuim - schuimpje
• zalm - zalmpje
• zeem - zeempje
• bloem - bloempje (maar 'bloemetje' kan ook)
• column - columnpje

Woorden die eindigen op een b, g, l, m, n, r (en soms ook p) met een beklemtoonde korte klinker ervoor, krijgen vaak die medeklinker + etje erbij:

• slab - slabbetje
• web - webbetje (ook: webje)
• rib - ribbetje (ook: ribje)
• rob - robbetje
  (maar: club - clubje)
• weg - weggetje
• wig - wiggetje (ook: wigje)
• rog - roggetje (ook: rogje)
• rug - ruggetje (ook: rugje)
• bal - balletje
  (zelfde verkleinwoord als: ballet - balletje)
• vel - velletje
• pil - pilletje
• rol - rolletje
• bul - bulletje
• kam - kammetje
• stem - stemmetje
• schim - schimmetje
• bom - bommetje
• gum - gummetje
• kan - kannetje
• ven - vennetje
• vriendin - vriendinnetje
• zon - zonnetje
• kar - karretje
• hor - horretje
• kip - kippetje (ook: kipje)

Woorden die eindigen op een lang klinkende a, i, o, e, u krijgen een extra klinker als de eindklinker een andere uitspraak zou krijgen. Ook als een lettergreep niet de klemtoon heeft, kan een klank wel lang zijn (de o van 'auto', de a van 'schema', de u van 'accu' zijn allemaal lange klanken aan het eind van de lettergreep). Dit gebeurt met het verkleinwoord van dergelijke woorden:

• auto - autootje
• chocola - chocolaatje
• diploma - diplomaatje
  (zelfde verkleinwoord als:  diplomaat - diplomaatje)
• foto - fotootje
• la - laatje 
• pagina - paginaatje
• paraplu - parapluutje
• schema - schemaatje
• safari - safarietje
• ski - skietje
• sla - slaatje
• tipi - tipietje
• tosti - tostietje

Maar als je deze woorden zou afbreken aan het eind van een regel (wat we niet aanraden omdat dat lelijk staat), verdwijnt de tweede klinker weer: auto-tje, pagina-tje, paraplu-tje, tosti-tje.

In het papieren Groene Boekje zie je de afbreekschrijfwijze tussen vierkante haken met punten tussen de lettergrepen, in het elektronische Groene Boekje met schuine strepen, in sommige edities van Van Dale wordt de lettergreepverdeling getoond met puntjes tussen de lettergrepen. 

Als het woord op é eindigt, verdwijnt het accent en wordt de e verdubbeld:

• café - cafeetje
• negligé - negligeetje
• saté - sateetje

Maar als je deze woorden zou afbreken aan het eind van een regel (wat we niet aanraden omdat dat lelijk staat), komt het accent weer terug: café- tje, saté- tje.

In het papieren Groene Boekje zie je de afbreekschrijfwijze tussen vierkante haken met punten tussen de lettergrepen, in het elektronische Groene Boekje met schuine strepen, in sommige edities van Van Dale wordt de lettergreepverdeling getoond met puntjes tussen de lettergrepen.

Als het woord op i eindigt, komt er een extra e:

• ski - skietje

Maar als je dit woord zou afbreken aan het eind van een regel (wat we niet aanraden omdat dat lelijk staat), verdwijnt de e weer: ski- tje.

In het papieren Groene Boekje zie je de afbreekschrijfwijze tussen vierkante haken met punten tussen de lettergrepen, in het elektronische Groene Boekje met schuine strepen, in sommige edities van Van Dale wordt de lettergreepverdeling getoond met puntjes tussen de lettergrepen. 

Als het woord op een y eindigt (zonder andere klinker ervoor) of op een enkele u die als oe wordt uitgesproken, gebruik je een apostrof: 

• baby - baby'tje
• lolly - lolly'tje
• sherry - sherry'tje
• tiramisu - tiramisu'tje

Als het woord een afkorting is of cijfers bevat, gebruik je een apostrof: 

• A4'tje
• cd'tje
• gsm'etje (nu geen extra m, want die is voor de uitspraak niet nodig)
• sms'je
• wc'tje
   
  Als je deze woorden afbreekt aan het eind van een regel (wat je beter kunt vermijden), vervalt de apostrof. Bijvoorbeeld aan het eind van de regel A4- en op de volgende regel tje.

Albert Heijn houdt er een eigen spelling op na.

Onderstaand opschrift is fout, want er moet 'kilootje' staan:

Woorden uit het Frans

Woorden uit het Frans eindigen soms op een heel andere letter dan de klank die we uitspreken. Het verkleinwoord krijgt tje, je of pje erachter, zoals we dat in het Nederlands uitspreken.

Ezelsbruggetje: het hele Franse woord, gevolgd door wat je hoort.

• diner - dinertje
• foyer - foyertje
• atelier - ateliertje
• essay - essaytje
• entrecote - entrecoteje
• tournedos - tournedostje
• bureau - bureautje
• bavarois - bavaroistje 
• deux-chevaux - deux-chevauxtje
• relais - relaistje
• rendez-vous - rendez-voustje
• crèche - crècheje
• crème - crèmepje
• blocnote - blocnoteje (Onze Taal vermeldt ook: blocnootje)